Sağlıklı bebeklerde yürüme yaşı 12-18. aylar arasıdır. Bazı bebekler, 12. aydan da önce yürüyebilirler.
Çocuğun yürüme yaşı zekası ile ilgili değildir. Kaba motor hareketlerde bebeklere göre gelişim farklı olabilir. Akranlarından daha önce desteksiz oturan, emekleyen veya tutunarak ayağa kalkan bebekler genellikle daha önce yürür. Yürüme gecikmiş ise diğer gelişim basamaklarına da bakılmalıdır.
Yenidoğan Uzmanı Prof.Dr.İlknur Kılıç, “Bebeğin 18. aya kadar 5-10 kelimeyi anlamlı olarak söylemesi, istediğini işaret etmesi, söylenenlerin kendi yaşına uygun olanları anlaması, istediği şeyi parmakla göstermesi de gerekir. Bu basamaklarda sorun varsa mutlaka çocuk nöroloji doktoruna götürülmelidir” diyor.
Yürümeyi Geciktiren Nedenler:
1. Bebeğin çok hızlı emeklemesi bebeğin yürümeye hevesini azaltır. Yürüme yerine emekleme ile her yere rahatlıkla ulaşabilecektir.
2. Aşırı korumacı anne-baba: bebeğin sürekli kucakta tutulması, üşütür, mikrop kapar veya düşer düşüncesiyle yere bırakmaktan kaçınma
3. Bebeğin fazla kilolu olması: bebeğin yürümesinde ve emekleme, dönme gibi diğer motor hareketlerin yapılmasında gecikmeye neden olur.
4. Bebeğin oturduğu yerde sürekli istediklerinin önüne konulması, motivasyon eksikliğine neden olur.
5. Nörolojik sistemi ilgilendiren hastalıklar: Bu hastalıklar sıklıkla daha önce bulgu verirler. Bebek 3. Ayda başını tutmamışsa, 6-7.aylarda dönmeye başlamamışsa, 8. Ayda desteksiz oturmamışsa bu aşamalarda araştırılması gerekir.
Bir Bebek, Geç Yürüme Sorunu İçin Doktora Ne Zaman Gösterilmeli?
Bebeğinizin geç yürümeye başlamasından endişe ediyorsanız doktorunuzla görüşün. Aşağıdaki durumlarda bebeğinizi doktora götürün:
• Bebeğiniz 18 aylık olduğu halde yürümüyorsa
• Bebeğiniz sadece parmak uçlarında yürüyorsa
• Bebeğinizin diğer gelişim basamakları ile ilgili bir sorunu varsa
• Bebeğiniz bir ayak veya bacağı daha fazla kullanıyorsa, vücut hareketlerinde sağ-sol arasında fark varsa
Tekrar vurgulamak gerekirse yürüyemeyen bir çocukta diğer gelişim evrelerinde bir gerilik yoksa ve doktorun yaptığı fizik muayene ve nörolojik muayenenin normal olması koşuluyla, 18 aya kadar endişelenmeden beklenilebilir. Ancak bebeğinizi takip eden doktorun bir şüphesi varsa ve/veya diğer gelişim evrelerinde de gerilik varsa çok daha erken araştırma yapmak gerekir.
Bebeğinizin Yürümesi İçin Nasıl Destek Olabilirsiniz?
Altta yatan bir sağlık problemi olmadığı durumda anne babalar bebeklerinin yürümeye başlaması için şunları yapabilirler:
• Bebek yürüme konusunda teşvik edilmeli, sıralama aşamasına gelinmişse elinden tutularak yürümesi için fırsat yaratılmalıdır. Ancak daha sıralamayan, ayakta duramayan bebeği yürütmeye çalışmak kalçada hasar oluşturabilir.
• Tutunduğu eşya sağlamlaştırılmalı ve tutunarak ayağa kalkması engellenmemelidir.
• Yürüme konusunda direnç gösterdiğinde kızılmamalı ve zorlanmamalıdır.
• Gün içerisinde çok fazla oturtulmamalı, evde ve dışarıda yürüme alıştırmaları yapılmalıdır.
• Ayak ve bacak kaslarının güçlenmesi için ev içerisinde çıplak ayak veya kaydırmaz çorapla dolaşmasına izin verilmelidir.
• Ayak sağlığı açısından uygun olmayan, dar veya bol, ağır ayakkabılar giydirilmemelidir.
• Yürüme girişiminde bulunduğunda bir oyuncak uzatarak ilgisi çekilmeli ve oyuncağa ulaşması sağlanmalıdır.
• Yürüteç çocuğun bağımsız hareket etme becerisini geciktireceği için kullanılmamalıdır.
• Bezi ve giysileri yürümesini engelleyecek sıkılıkta olmamalıdır.
Yürüteç Faydalı mıdır?
Piyasada bebeği yürümeye alıştırmak için çeşitli yürüteçler bulunmaktadır. Genellikle anne babalar yürüteç kullanılınca çocuğun daha hızlı yürüyeceğini düşünürler. Aynı zamanda çocuk için eğlenceli ve oyalayıcı bulurlar.
Yapılan çalışmalar, tam tersine, yürüteçlerin çocuğun yürümeyi öğrenme zamanını etkilemediğini göstermiştir. Üstelik çalışmaların çoğu, bu araçların yürümeyi bir kaç hafta geciktirdiğini bile ortaya koymuştur. Ek olarak yürüteç kullanan bebekler, anormal bir yürüme biçimi kazanabilirler, parmak ucunda yürüme eğilimi gösterirler.
Yürüteçlerin zararları bunlarla da bitmemektedir. Yürüteçler çok sayıda bebeğin hastanelerin aciline getirilmesine de yol açmaktadır.
En sık rastlanan kazalar;
* basamak veya merdivenden düşme
*çarpma: hızla ilerleme ile tehlikeli yerlere çarpabilir
*yanma; yürüteçteki bebekler daha yüksek yerlere erişebilir. Böylece masa örtüsünü çekerek masa üzerindeki sıcak çayı, kahveyi devirebilir, ocaktaki çaydanlığa dokunabilir, radyatörlere, şömineye ulaşabilirler.
*Boğulma: Yürüteçteki bir bebek küvete veya havuza düşebilir.
* Zehirlenme: Zehirlenmeler de yürüteçteki bir bebeğin daha yükseğe erişebilmesinden kaynaklanır.
Yürüteçten kaynaklanan kazaların çoğu anne ve babanın gözü önünde meydana gelir. Yürüteçteki bir bebek saniyede 1 metreden daha fazla yol aldığı için en yakınındaki kişiler bile kazayı önleyemez.
ABD’de üretilen yürüteçlerin 1997 yılında, ya kapıdan geçemeyecek kadar geniş ya da basamak kenarında durmayı sağlayacak fren sistemine sahip olmasını zorunlu kılan bir standart yürürlüğe konulmuştur.
Avrupa’da 2005’te değişen bebek yürüteci güvenlik standardı da basamak kenarı frenini zorunlu hale getirmiştir. Bununla birlikte, bu iyileştirmeler bile yürüteçlerden kaynaklanan tüm yaralanmaları önlemekten uzaktır.
Amerikan Pediatri Akademisi tekerlekli yürüteçlerin üretim ve satışının yasaklanmasını önermektedir. Kanada’da ise 2004’te bebek yürüteçlerinin satışı, ithalatı ve reklamı yasaklanmıştır.
Bebeklerde Ayakkabı Seçimi Nasıl Olmalı?
Yürümeye başlayan çocuklar, eğer çocuk ayağa kalktığında ayak ve ayak bileğinde eğilme ve açılanmalar olmuyorsa, evde yalın ayak ya da çorapla ayakta durabilirler. Ayakkabıya alışmaları açısından evde de ara ara ayakkabı giydirilmesi faydalı olur. Ayakkabı seçerken ayakkabının esnek olması tercih edilir, tabanı çok yumuşak veya çok sert ayakkabılar önerilmez. 5-6 mm üzerinde bir topuk yükselmesi olmamasına özen gösterilmelidir.
