Fobi, mantık dışı yoğun korkudur. Örneğin fare korkusu; fareden korkmak mantıklı değildir ama bazı insanlar küçücük fareden ölecekmiş gibi korkar. Bu ve benzeri korkuların nasıl oluştuğunu anlatan bir vakadan bahsedelim:
Genç bir kadın, lastikten yapılmış herhangi bir nesneye dokunmaktan ölümüne korkmaktadır. Neden böyle bir korkusunun olduğunu bilmemektedir. Tüm bildiği bu korkunun, kendini bildi bileli var olduğudur. Yapılan analizler aşağıdaki gerçeği ortaya çıkarmıştır:
Bu hanım, küçük bir kız iken babası eve gelmiş ve cebinden iki balon çıkartıp, birini kendisine, diğerini de kız kardeşine vermiş. Ancak bu kız, kısa bir süre sonra kız kardeşinin balonunu patlatmış. Bu yaptığına babası çok kızmış ve kızını ağır şekilde cezalandırdığı gibi, bunun balonunu alıp, kız kardeşine vermiş.
Yapılan analizlerde; bu kızın, kız kardeşini çok kıskandığı ortaya çıkar. Bu öylesine bir kıskançlıktır ki, kız kardeşinin ölmesini ve böylece kendisinin, babasının, tüm ilgisini adayacağı tek kişi kalmayı dilemektedir. Kız kardeşinin balonunu patlatması, kız kardeşine karşı duyulmuş düşmanca bir eylemi, temsil etmektedir. Verilen ceza ve kendini suçlu hissetmesi lastik balonla ilişkilendirilmiş bir duruma geçmiştir. Lastik ile temasa geldiği zamanlarda kız kardeşini yok etmek için duyduğu o eski korkusu, onun durmasına ve ürkmesine neden olmaktadır.
Bu vakadan öğrendiğimiz iki önemli tespit var. Birincisi, insan sevilmeyi çok istiyor ve sevilmek uğruna yapamayacağı şey yok. İkincisi, insan kişiliğinin iki yanı var. Bir yanı sadece istiyor, öteki yanı da isteğinin uygun olup olmadığını kontrol ediyor. Sadece isteyene, ‘ilkel yanı,’ isteğini denetleyen ve uygun olup olmadığına karar verene, ‘ehlileştirilmiş yanı,’ diyelim. İnsanın ilkel yanı, doğuştan vardır, canlı kalmayı talep eder, bunu isterken kural tanımaz. Kural tanımaz insanlar toplu yaşayamayacağı için, insanın ilkel yanını dengeleyen, denetleyen bir insani yanı eğitilerek oluşturulur. İnsan eğitimle; ayıbı, günahı, empatiyi, şefkati, merhameti başkalarına saygılı olmayı, kurallara uymayı öğrenir. Bu eğitim temeli de ailede atılır.
Fobisi olanın, geçirdiği psikolojik travma nedeniyle böyle garip davrandığını, yine kural tanımaz, ayıp bilmeyenlerin yeterince eğitilmedikleri için böyle davrandıklarını fark etmeliyiz. Mantık dışı korkusu olanlara; manyak, kural tanımazlara; saygısız edepsiz, adi, şerefsiz vb. demek kolaydır. Oysa olayın farkına varanlara yakışan; ‘Hangi şartlar bunları böyle yaptı kim bilir,’ diyebilmek ve bu yüzden onlara anlayışlı davranıp, bu insanlara nasıl yardım edeceğini düşünmektir.
[author image=”https://www.kulecanbazi.com/wp-content/uploads/2014/11/huseyin-guducu.jpg” ]Hüseyin Güdücü
drguducu@hotmail.com[/author]
