Uzman diyetisyen Banu Topalakçı, güçlü antioksidan özelliğiyle bilinen yeşil çayla ilgili son araştırmaları ele aldı.
Çay güçlü antioksidan özelliği ile kansere karşı koruma sağlar, kan şekerini düşürür, iltihabı önler, kolesterolü düşürür, kalp rahatsızlığı ve kansere karşı korur, metabolizmayı harekete geçirme becerisi mevcuttur
İçildiğinde keyif ve sağlık açısından pek çok fayda sağlayan çok az sayıdaki içecekten biridir çay. Büyük olasılıkla sudan sonra dünyada ve ülkemizde, en yaygın tüketilen içecektir. Çayın sağlık açısından faydalarının nedeni içeriğindeki fenolik bileşkeler ya da polifenoller olarak bilinen bitki bazlı büyük bir koruyucu kimyasal grubundan dolayıdır.
Polifenoller, çoğu kanser karşıtı faaliyet gösteren güçlü bir antioksidandır. Bu bileşkelerin 4.000′den fazla çeşidi vardır ve flavonoidler, antosiyaninler, izoflavonlar dahil olmak üzere çok sayıda sınıf ve altsınıfa ayrılmaktadır. Polifenoller, diğer antioksidanlar gibi hücrelerin; “oksidatif stres” olarak bilinen normal ancak zarar verici fizyolojik süreçlerden korunmasına yardımcı olur.
Oksijen her ne kadar yaşam için hayati derecede önemli olsa da aynı zamanda serbest radikaller olarak isimlendirilen reaktif maddeler de birleşir. Bu, vücudumuzdaki hücrelere zarar verebilir, bu zarar ise kalp rahatsızlığı ve kansere sebep olur.
Pek çok araştırmada, polifenollerin kanser karşıtı özellikleri ortaya konmuştur. Bunlar serbest radikallerin hücrelere verdiği zararı durdurabilir, tümör gelişimi için çalışan enzimleri etkisiz kılabilir ve kanseri tetikleyen unsurları işlevsiz bir duruma getirebilir.
Siyah mı, yeşil mi?
Çayın rengi nasıl bir işlemden geçtiği ile ilgilidir. Çayın yeşil mi, siyah mı, beyaz mı ya da kırmızı mı olacağını belirleyen şey yapraklarının hasat sonrası maruz bırakıldığı işlem derecesidir. Siyah çay tam fermente edilmiştir, kırmızı çay kısmen fermente edilmiştir, yeşil çay ise hiç; fermente edilmemiş ancak belli bir sıcaklıkta çevrilerek kurutulmuştur, beyaz çay ise neredeyse hiç işlem görmemiştir.
Bu dört çeşit çay arasında olgunlaşmamış, filizleri henüz tam açmadan hemen önce toplanan çay yapraklarıyla yapılan tek çay beyaz çaydır. Filizlerinin üzeri hala gümüş rengi tüylerle kaplıdır, çay kurutulduğunda bu gümüş tüyler beyaza döner ki çayın adı da buradan gelir. Beyaz çay en az işlenen çay türüdür ve aslında polifenoller bakımından da en zengin olan çay türüdür.
Nasıl hazırlanır?
Hepsi de olgun yapraklardan yapılan yeşil, kırmızı ve siyah çay kurutulur. Bundan sonra uygulanan işlem hepsi için birbirinden biraz farklıdır. Yeşil çay yapmak için kurutulan yapraklar buhara tutulur ya da belli bir ısıda karıştırılarak pişirilir, sonra tekrar kurutulur. Kırmızı çay yapmak için kurutulmuş yapraklar önce ufalanır sonra kısmen fermente edilir, sonra belli bir ısıda karıştırılıp kavrularak kurutulur. Siyah çay yapmak için kurutulmuş yapraklar ilk olarak sarılır, sonra tam olarak fermente edilir, ardından belli bir ısıda karıştırılarak pişirilip kurutulur. Dünyada tüketilen çayın yüzde yetmiş sekizini siyah çay oluşturur, yeşil çayın kapladığı alansa yüzde yirmidir.
Hem siyah hem yeşil çay kanserle savaşır
Çay yaprağına uygulanan işlemler kimyasal niteliğini değiştirir. Koyu renk çayların daha fazla işlemden geçirildiğini artık biliyoruz, ancak bu durum bu besinin sağlık açısından sağladığı faydaları kaybettiği anlamına gelmiyor. Yeşil çay ve tahminen ondan daha az işleme tabi tutulan beyaz çay kateşin olarak adlandırılan çok güçlü bir polifenol grubu içerir. Kateşinler yeşil çaya kanser karşıtı özelliğini kazandıran bir polifenoldür.
İnme riskini azaltıyor
Siyah çay iseyeşil çaydan daha fazla kompleks polifenol içerir. Siyah çayın fermentasyonu sırasındapek çok özel antioksidan oluşur. Journal of Nutrition’da 2001 senesinde yayımlanan bir araştırma raporunda ve Hollanda NationalInstitute of Public Healtand the Environment tarafından yapılan bir araştırmada düzenli siyah çay tüketimi ile inme riskindeki düşüş arasında bağlantı bulunmuştur. Yapılan bir başka çalışmada ise, 552 erkek 15 yıl boyunca gözlem altına alınmış ve siyah çaydaki flavonoidlerin inme ve kalp krizine sebep olabilecek “kötü” kolesterol yani LDL üretiminin düşmesine yardımcı olduğu sonucuna varılmıştır.
Biliyor muydunuz ?
Siyah çay damarların görevini yerine getirmesine yardımcı olur, inme ve kalp rahatsızlığını önler.
Cancer’da yayımlanan yakın tarihli bir araştırma, 109 Polonyalı kadın arasında yüksek miktarda siyah çay tüketiminin, salyada en güçlü östrojen hormonu olan ve hormonla ilintili kanserlerde kansorejenlerin seviyesinin azalmasına sebep olduğunu ortaya çıkartmıştır.
Yeşil çay mucizesi
Yeşil çay; gerçekten de dünyadaki en muhteşem besinlerden biridir, kanser karşıtı özelliği vardır. Kilo vermeye yardımcıdır. Kolesterolü düşürür. Kalp rahatsızlığı oranını önemli derecede düşürmesiyle bilinir. Ayrıca içinde depresyon ve bunalımın üstesinden gelmeye yardımcı olan bileşkeler içerir.
Yapılan araştırmalar ne diyor ?
Kanser önlenmesinde yeşil çayın etkisi o kadar güçlüdür ki; Ulusal Kanser Enstitüsü’nün Kanser Önleme Dalı, çay bileşkelerini insan deneklerde kanser önleme amaçlı kullanmak için bir plan başlatmıştır. Örneğin 1994 senesinde Journal of theNational Cancer Institute, yeşil çay tüketmenin Çin ‘deki erkek ve kadınlarda yemek borusu kanser riskini yaklaşık yüzde 60 oranında azalttığını gösteren epidemiyolojik bir incelemenin sonuçlarını yayımlamıştır. 2004 senesinde Harvard Tıp Fakültesi’nden bir ekip, yeşil çayın yemek borusu ile ilişkili kanser hücrelerinin büyüme ve çoğalmasını engellediğini ifade etmiştir.
Gerçekleştirilen yüzlerce yeşil çay araştırması, yeşil çayın insanlarda görülen ve aşağıda listelenen kanser türlerini önlemekte etkili olduğu artık günümüzde oldukça kesinleşmiş bir gerçektir: kolon, yemek borusu, pankreas, rektum ve mide kanserleri.
Yeşil çaydaki kateşinlerin kanser karşıtı ve antioksidan etkilerini gösteren araştırmaların sayısı oldukça çoktur. Tek bir örnek vermek gerekirse Tokyo Japonya’da Kanser Kemoterapi Merkezi’ nde gerçekleştirilen, lösemi ile kolon kanseri hücre kültürlerinin kullanıldığı heyecan verici bir araştırmada yeşil çayın telomerazı doğrudan ve güçlü bir şekilde engellediği kanıtlanmıştır. Telomeraz, tümör hücre kromozomlarının uç noktalarını besleyerek kanser hücrelerini “ölümsüzleştiren” bir enzimdir.
Yeşil çay kolesterolü düşürür
Yeşil çayın kolesterol düşürücü etkisi hem hayvan hem de insan üzerinde yapılan araştırmalarda kanıtlanmıştır. Yeşil çay aynı zamanda vücutta yer alan pıhtı ve inmeye sebep olabilen fibrinojen maddesinin de miktarını azaltır. Circulation Journal ‘da Temmuz 2004′te yayımlanan “Yeşil Çay Tüketiminin Koroner Arter Rahatsızlığının Gelişimi Üzerindeki Etkileri” başlığını taşıyan bir makalede araştırmacılar, hastaların yeşil çay tüketimlerinin koroner arter rahatsızlığına yakalanma olasılıklarını düşürdüğü sonucuna varmışlardır.
Yeşil çay kilo vermeye yardımcıdır
Yeşil çay kilo vermek isteyen kişilere de yardımcı olabilir. American Journal of Clinical Nutrition ‘da yayımlanan bir araştırmada yeşil çay içirilen erkekler yeşil çaydan farklı ancak ona çok benzer bir içecek tüketenlere kıyasla daha çok kalori harcamıştır. Araştırmalar yeşil çayın metabolizmayı daha fazla çalıştırdığını dile getirmektedir.
Yeşil Çay dopaminin salgılanmasını sağlar
Yeşil çaydaki tenin adlı madde iyi bir ruh haline ve artan bir rahatlama hissine neden olur. Hatta Japonya’da sadece bu maksatla kullanılmaktadır. Tenin, beyni sakinleştirme eğilimi olan bir hormonun salgılanmasını sağlar. Aynı zaman da mutluluk ile yakından ilintili olan temel beyin kimyasallarından dopaminin salgılanmasını da tetikler. Dopamin beynin temel zevk ve ödül sağlayıcısıdır ve çay içildiğinde salgılanan dopamin büyük oranda mutluluk hissine katkıda bulunur.
Alzheimer’a karşı yeşil çay !
Antioksidanların nörodejeneratif rahatsızlıkların önlenmesinde önemli bir rölü vardır. Annals of Clinical Psychiatry’de 2005 senesinde yayımlanan “Antioksidanlar ve Alzheimer Hastalığının İncelenmesi” başlıklı bir araştırmada, alzheimer’ın önlenmesine yardımcı olacak etkenler bildirilmiştir ki bunlar: Yeşil çay, sarımsak, resveratrol (üzüm çekirdeği), C ve E vitaminidir.
